Alles wat je moet weten over de beweegrichtlijnen

1998

De beweegnorm

Om een goed beeld te kunnen geven van de ontwikkeling van de beweegnorm, gaan we even terug in de tijd. De beweegnorm kennen we in Nederland al sinds 1998. Destijds waren dit er nog maar drie: 

• De Nederlandse Norm Gezond bewegen: 5 dagen per week een half uur lopen.
• De Fitnorm: 3 dagen per week 20 minuten hardlopen.
• De Combinorm: voldoen aan beide (hierboven genoemde) normen.

Voldoen aan alle drie de normen stond gelijk aan een gezond en fit leven. En haalde je 10.000 stappen per dag? Ook dan voldeed je aan de norm en was je gezond en fit. Er werd dus nogal beperkt gekeken naar gezondheid. Dit blijkt ook uit de doelgroepen die er toen waren voor de beweegnorm. Destijds werd in de beweegnorm rekening werd gehouden met maar drie doelgroepen: je had de 55-plussers, de volwassenen (18-55 jaar) en alles daaronder viel onder de noemer jeugd. De beweegadviezen voor een 18 jarige waren dus gelijk aan die van een kleuter!

2017

Focus op activiteiten

Door de jaren heen gaven de drie beweegnormen niet veel duidelijkheid en de wetenschap kwam ondertussen met steeds meer nieuwe inzichten rondom het belang van bewegen. Dit resulteerde erin dat de Gezondheidsraad 20 jaar later (in 2017) een gloednieuwe beweegrichtlijn, de vervanger van de beweegnorm, naar buiten bracht. Dit keer geen gedoe met drie normen, maar alle verschillende soorten inspanningen in één richtlijn. 

Waar in 1998 de focus nog lag op adviezen die gezondheidsvoordelen opleverden voor hart- en vaataandoeningen, kwam er in 2017 ook aandacht voor spier- en botversterkende activiteiten. Volwassenen zouden twee keer per week spier- en botversterkende activiteiten moeten doen en aan ouderen werd geadviseerd dit te combineren met balansoefeningen. De jeugd zou drie keer per week bot- en spierversterkende oefeningen moeten doen. Dit lijkt in eerste instantie prima, maar de jeugd was nog altijd alles tussen de 4 en 18 jaar. 

In 2017 werd er ook voor het eerst aandacht besteed aan het verminderen van zitgedrag, maar omdat hier nog weinig onderzoek naar was gedaan bleef het advies beperkt: simpelweg ‘minder’ zitten was al winst.  

Stap voor stap werd gezondheid dus wel breder bekeken, maar er werd nog altijd niets gezegd over het belang van coördinatie, balans en lenigheidsoefeningen. Ook bleven specifieke adviezen voor jonge kinderen uit vanwege gebrek aan wetenschappelijk onderzoek. Helaas zou het voor alle opvoeders en professionals die werkten met kinderen en verantwoordelijk waren voor een gezonde ontwikkeling, nog even duren voor er een uitgebreidere richtlijn zou komen.

2022

Niet stilzitten

Vijf jaar later, in februari 2022 bracht de Gezondheidsraad eindelijk advies uit over bewegen voor kinderen onder de 4 jaar. Goed nieuws dus voor kinderopvang-Nederland en alle andere (professionele) opvoeders. Bewegen verdiende eindelijk een plek op de agenda. 

Bewegen zelf was trouwens niet het enige onderwerp dat nadrukkelijk besproken werd in de nieuwe beweegrichtlijn: langdurig stilzitten moet zo veel mogelijk beperkt worden. En waar dat in 2017 nog voorzichtig uitgedrukt werd met woorden, geeft de richtlijn nu keiharde cijfers: kinderen onder de 3 jaar zouden niet langer dan 60 minuten per keer ‘vastgezet’ mogen worden of stil zitten. Langdurig hangen in de wipper of activiteit na activiteit doorbrengen aan tafel is dus een no-go. Helaas wordt dit alleen nog niet altijd doorgevoerd.

Nu (2023)

En hoe zit het nu, anno 2023?

Het ontstaan van de beweegrichtlijnen is nu duidelijk, maar… waarom blijkt er uit onderzoek dan toch nog dat kinderen te veel stilzitten en te weinig bewegen? Integendeel zelfs: sinds 2020 voldoen steeds minder Nederlanders aan de beweegrichtlijnen. Cijfers van het RIVM tonen aan dat meer dan de helft (50%) van de Nederlanders van 4 jaar en ouder niet voldoet aan de beweegrichtlijnen. En dat dit onder peuters zelfs een schokkende 80% is!

Hoogleraar neuropsychologie prof. dr. Erik Scherder noemt dit ook wel bewegingsarmoede. Bewegingsarmoede is een serieus probleem. De World Health Organizaton (WHO) meldt in 2012 dat er jaarlijks 5,3 miljoen mensen overlijden aan ziekten direct gerelateerd aan bewegingsarmoede, zoals suikerziekte type 2, overgewicht, obesitas en hart- en vaatziekten. Kinderartsen in Nederland zien ook het aantal kinderen met deze ziekten toenemen. Dit hangt vaak samen met een ongezonde leefstijl; verkeerd eten, te veel stilzitten en te weinig bewegen.

Dat moét echt anders! Dat ben je vast met ons eens?